W dniu 27 grudnia 2021 r. Prezydent podpisał ustawę z dnia 2 grudnia 2021 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2021 poz. 2459), obejmującą zmiany m. in. w zakresie biegu przedawnienia. Podstawową funkcją wprowadzanych rozwiązań jest usprawnienie i doprecyzowanie regulacji prawnych zawartych w KC szczególnie w zakresie przerwania i zawieszania biegu przedawnienia roszczeń. Ustawa wchodzi w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia.

W obecnym stanie prawnym według art. 123 KC bieg przedawnienia przerywa się:

• przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia,
• przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje,
• przez wszczęcie mediacji.

W kontekście powyższego przepisu zastanawiające jest składanie ponownych wniosków o zawezwanie do próby ugodowej lub do wszczęcie mediacji, które nierzadko stanowią dla wierzycieli podstępną metodę przerywania biegu przedawnienia. Takie zachowanie jest oczywiście sprzeczne z istotą instytucji przedawnienia, gdyż w skrajnych przypadkach może prowadzić do tego, że dane roszczenia nigdy nie ulegną przedawnieniu. W orzecznictwie postrzeganie tej sytuacji nie jest jednolite, natomiast istnieje pogląd pośredni, według którego uznaje się kolejne wezwania do próby ugodowej jako czynność przerywającą bieg przedawnienia, jednakże to na sądzie spoczywa obowiązek zbadania czy jest to faktycznie czynność zmierzająca do spełnienia roszczenia oraz jaki jest jej rzeczywisty cel. Mimo tego, że w większości postępowania pojednawcze kończą się niepowodzeniem, a wierzyciel nie ma żadnych podstaw do oczekiwania dobrowolnego spełnienia świadczenia przez dłużnika, przerwanie biegu przedawnienia jednak następuje.

Nowelizacja przepisu art. 123 KC  w postaci uchylenia pkt. 3 w § 1 ma na celu ograniczenie nieuczciwych praktyk wierzycieli w postaci składania wniosku o zawezwanie do próby ugodowej wyłącznie po to by przerwać bieg przedawnienia. Konsekwencją tej zmiany będzie zmniejszenie ilości spraw wpływających z tego tytułu do sądów powszechnych. Kolejnym celem zmiany rzeczonego przepisu jest przywrócenie pierwotnego założenia instytucji zawezwaniu do próby ugodowej jakim jest faktyczne zawarcie ugody, respektujące zarówno interesy dłużników jak i wierzycieli. Warto podkreślić, że obecnie istniejący pkt. 3 w § 1 dotyczy przedsądowego postępowania mediacyjnego, które teraz bez wątpienia będzie cieszyło się większym zainteresowaniem, bowiem przerwanie biegu przedawnienia przed wszczęciem mediacji pozasądowej wpływa niekorzystnie na jej atrakcyjność z punktu widzenia dłużnika.

Zmiany objęły także art. 121 KC, do którego ustawodawca dodał pkt. 5 i 6, zatem bieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu:

• co do roszczeń objętych umową o mediację – przez czas trwania mediacji;
• co do roszczeń objętych wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej – przez czas trwania postępowania pojednawczego.

Konieczna była również drobna modyfikacja art. 124 § 2 KC, który przewiduje skutki przerwania biegu terminu przedawnienia, zatem usunięto z tego przepisu odwołanie do mediacji.

Reasumując, po wejściu w życie przewidzianych zmian, złożenie wniosku o zawezwanie do próby ugodowej będzie jedynie zawieszać bieg przedawnienia, co oznacza, że po przeprowadzeniu postępowania pojednawczego termin przedawnienia będzie biegł dalej, nie zaś od nowa.

Ustawodawca przewiduje także zmianę art. 183⁶ § 2 KPC, która w konsekwencji doprowadzi do zachowania skutków wszczęcia mediacji (tj. zawieszenie biegu przedawnienia) w odniesieniu do roszczenia objętego wnioskiem o przeprowadzenie mediacji, jeżeli strona wytoczy powództwo w terminie trzech miesięcy, także kiedy strony nie zawarły umowy o mediację, a druga strona nie wyraziła zgody na mediację. Z tego wynika, że nawet jeżeli przeciwnik sporu nie zgodził się na mediację, strona będzie miała dodatkowe trzy miesiące na wytoczenie powództwa o roszczenie, objętego wnioskiem o przeprowadzenie mediacji. Zatem jeżeli w tym oznaczonym terminie powództwo nie zostanie wniesione, to skutki przewidziane dla wszczęcia mediacji nie nastąpią.

Finalnie, w wyniku powstania nowego pkt 5 art. 121 KC, zakres jego stosowania i konsekwencje dla biegu terminu przedawnienia ograniczą się tylko i wyłącznie do sytuacji, w której wystosowano pierwszy wniosek o przeprowadzenie mediacji w danej sprawie, w wyniku którego nie doszło do wszczęcia mediacji. To zdecydowanie ograniczy proceder jakim jest kierowanie przez wierzycieli kolejnych wniosków o wszczęcie mediacji tylko dla zawieszenia biegu przedawnienia roszczenia.

Podkreślić należy też fakt, iż jak wynika z przepisów intertemporalnych do mediacji i postępowań pojednawczych wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe.

Źródło:

https://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/0/2CA9B3E5A474682EC125870400399EFD/%24File/1344.pdf