Autor: aplikant radcowski Kamil Kowalski

Nowe prawo komunikacji elektronicznej

Na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji (dalej jako: „RCL”), w dniu 29 lipca 2020 roku, opublikowane zostały dwa niezmiernie istotne dla rynku komunikacji elektronicznej projekty ustaw. Pierwszym z nich jest projekt z dnia 29 lipca 2020 r. ustawy Prawo komunikacji elektronicznej (dalej jako: „PKE” lub „Projekt”), drugim jest projekt z 29 lipca 2020 roku ustawy wprowadzającej ustawę Prawo komunikacji elektronicznej (dalej jako: „przepisy wprowadzające PKE”). Oba projekty zostały skierowane przez Ministerstwo Cyfryzacji do konsultacji publicznych.

Podstawowe założenia projektu PKE

Jak wskazuje samo Ministerstwo Cyfryzacji głównym celem obu aktów prawnych jest wdrożenie w Polsce dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1972 z dnia 11 grudnia 2018 roku ustanawiającej Europejski kodeks łączności elektronicznej (dalej jako: „EKŁE”). Podkreślić należy, że już sama EKŁE zawiera przepisy, których celem była kompleksowa regulacja sektora łączności elektronicznej w Unii Europejskiej, dyrektywa ta zastępuje aż cztery dotychczas obowiązujące dyrektywy łączności elektronicznej, tj.: ramową, dostępową, o usłudze powszechnej oraz o zezwoleniach.

W związku z powyższym, głównym zamierzeniem Projektu jest kompleksowa regulacja m.in. kwestii:

• wpisu do rejestru przedsiębiorców telekomunikacyjnych i rejestru jednostek samorządu terytorialnego, obowiązków informacyjnych podmiotów funkcjonujących na rynku komunikacji elektronicznej, obowiązków przedsiębiorców związanych z bezpieczeństwem sieci i usług, obowiązków na rzecz bezpieczeństwa państwa oraz opłat związanych z funkcjonowaniem na rynku komunikacji elektronicznej;

• gospodarowania częstotliwościami oraz zasobami numeracji, w tym warunki uzyskania, zmiany czy odnowienia rezerwacji częstotliwości, kwestie związane z pozwoleniem radiowym, procedury związane z prowadzonymi przez Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej (dalej jako: „Prezes UKE”) postępowaniami selekcyjnymi;

• zapewnienia dostępu do sieci telekomunikacyjnych, w tym wprowadzenie uprawnienia Prezesa UKE do wydawania decyzji generalnych, które w kompleksowy sposób będą mogły regulować kwestie dostępowe;

• regulacji rynku komunikacji elektronicznej, w tym m.in. procedury analizy rynków właściwych, nakładania obowiązków regulacyjnych, obowiązków na rynkach hurtowych, ograniczenia na rynkach detalicznych, szczegółowe warunki inwestowania oraz rachunkowość regulacyjna i kalkulacja kosztów;

• funkcjonowania multipleksów;

• prawa użytkowników końcowych, w tym m.in. kwestie dotyczące zawierania i rozwiązywania umów, reklamacji usługi, zakres dokumentów składających się na umowę o świadczenie usług komunikacji elektronicznej, dostęp do niezależnego narzędzia porównawczego ofert usług komunikacji elektronicznej, regulacja usług tzw. direct billing (usługa dodatkowego obciążenia rachunku);

• funkcjonowania usługi powszechnej, w tym trybu powoływania operatora wyznaczonego;

• funkcjonowania organów właściwych w sprawach telekomunikacji oraz komunikacji elektronicznej.

Podkreślić należy przy tym, iż uregulowanie powyższych kwestii w treści Projektu skutkować będzie – w przypadku wejścia w życie omawianej regulacji – uchyleniem dotychczas obowiązującej ustawy z dnia 16 lipca 2004 roku Prawo telekomunikacyjne.

Obowiązki informacyjne i sprawozdawcze na gruncie projektu PKE

Projekt ustawy implementuje m.in. art. 20 ust. 1 EKŁE (art. 19 Projektu) i stanowi podstawę do gromadzenia i przekazywania danych o działalności przedsiębiorców komunikacji elektronicznej przez organ regulacyjny. Warto podkreślić, iż przepis art. 19 PKE zobowiązuje wszystkich przedsiębiorców komunikacji elektronicznej, a także dysponentów zasobów częstotliwościowych, numeracyjnych oraz pozycji orbitalnych uzyskanych na podstawie uprawnień indywidualnych (z wyłączeniem użytkowników rządowych), do przekazywania informacji na żądanie Prezesa UKE, skierowane indywidualnie do zobowiązanego podmiotu.

Nowością, dotychczas nieuregulowaną w Prawie telekomunikacyjnym, jest uprawnienie Prezesa URE do pozyskiwania informacji od innych podmiotów działających w sektorze komunikacji elektronicznej lub innych sektorach ściśle powiązanych z sektorem komunikacji elektronicznej. Podstawą do skorzystania przez Prezesa URE z powyższego uprawnienia jest stwierdzenie przez ten organ, że pozyskane od podmiotu zobowiązanego informacje są niewystarczające.

Z kolei stałe obowiązki informacyjne przedsiębiorców, które dotychczas były uregulowane w treści art. 7 ustawy Prawo telekomunikacyjne, zostaną zasadniczo niezmienione. Tym samym podmioty te obowiązane będą do przekazywania corocznie (bez wezwania) informacji Prezesowi UKE.

Roczna opłata telekomunikacyjna

Projektowany przepis art. 23 Projektu przewiduje uiszczanie rocznej opłaty telekomunikacyjnej przez podmioty korzystające z zezwolenia ogólnego na pokrycie kosztów funkcjonowania organów regulacyjnych, tj. Prezesa UKE oraz ministra właściwego ds. informatyzacji, z wyłączeniem kosztów związanych z prowadzeniem gospodarki zasobami numeracji i częstotliwości.

W projektowanym przepisie zastosowano mechanizm przewidziany w art. 16 EKŁE, zgodnie z którym państwa członkowskie mogą zdecydować o niepobieraniu opłat administracyjnych od przedsiębiorstw, których obroty nie przekraczają określonego progu lub których działalność nie pozwala uzyskać minimalnego udziału w rynku lub ma bardzo ograniczony zasięg terytorialny. W związku z tym zostały przewidziane uregulowania uzależniające obowiązek uiszczania i wysokość tej opłaty od wysokości przychodów w roku obrotowym poprzedzającym o dwa lata rok za który opłata jest należna oraz od okresu prowadzenia działalności objętej zgłoszeniem. Dodatkowo z obowiązku uiszczania rocznej opłaty telekomunikacyjnej zwolnieni zostaną przedsiębiorcy, w pierwszych dwóch latach prowadzonej działalności oraz przedsiębiorcy, których przychody z tytułu prowadzenia działalności telekomunikacyjnej osiągnięte w roku obrotowym poprzedzającym o 2 lata rok, za który ta opłata jest należna, wyniosły 10 milionów złotych lub mniej.

Najważniejsza zmiana w stosunku do przepisów Prawa telekomunikacyjnego dotyczy podwyższenia z 4 mln do 10 mln progu przychodów z tytułu prowadzenia działalności telekomunikacyjnej, poniżej którego przedsiębiorcy są zwolnieni z uiszczania rocznej opłaty telekomunikacyjnej.

Usługa dodatkowego obciążania rachunku (direct billing)

Nowością wprowadzoną w projekcie ustawy jest wprowadzenie usługi dodatkowego obciążenia rachunku, która dotychczas nie była uregulowana w obowiązujących przepisach Prawa telekomunikacyjnego. Usługa ta polega na umożliwieniu przez dostawcę usług dokonywania płatności za aktywowane w sieci usługi, poprzez ich bezpośrednie doliczanie do rachunku za świadczenie usług komunikacji elektronicznej. Podkreślić można, iż w postanowieniach EKŁE (zał. VI lit. h EKŁE) prawodawca europejski przewidział szczątkową regulację dotyczącą direct billing poprzez wprowadzenie uprawnienia dla użytkowników końcowych do żądania dezaktywowania tego typu usług. Na gruncie PKE zdecydowano o bardziej kompleksowej regulacji dotyczącej omawianej usług. Direct billing pozwala zarówno na jednorazowy, jak i cykliczny dostęp do różnego rodzaju płatnych treści czy usług. Taka forma płatności jest dla użytkowników wygodnym rozwiązaniem pod warunkiem, że gwarantuje odpowiedni poziom bezpieczeństwa.

Usługi over-the-top (OTT)

Wobec tego, iż EKŁE zmieniło definicję „usługi łączności elektronicznej” poprzez objęcie jej zakresem „usług łączności interpersonalnej”, a więc tzw. usług over-the-top (dalej jako: „OTT”), która polega na dostarczeniu zawartości, usług lub aplikacji za pośrednictwem sieci Internet bez bezpośredniego zaangażowania dostawcy usługi dostępu do Internetu (w praktyce będą to usługi świadczone przez portale takie jak: Skype bądź Facebook).

Tym samym w Projekcie wprowadzono definicję „usługi komunikacji interpersonalnej” przez którą rozumieć należy (zgodnie z postanowieniami Projektu) usługę umożliwiającą bezpośrednią, interpersonalną i interaktywną wymianę informacji za pośrednictwem sieci telekomunikacyjnej między skończoną liczbą osób, gdzie osoby inicjujące połączenie lub uczestniczące w nim decydują o jego odbiorcy lub odbiorcach, z wyłączeniem usług, w których interpersonalna i interaktywna komunikacja stanowi wyłącznie funkcję podrzędną względem usługi podstawowej. Dodatkowo definicja ta określa usługę komunikacji interpersonalnej wykorzystującej numery oraz usługę komunikacji interpersonalnej niewykorzystującej numerów, gdzie kryterium rozróżnienia tych usług jest możliwość połączenia z numerami z planu numeracji krajowej lub międzynarodowej.

Zatem podmioty świadczące usługi komunikacji interpersonalnej niewykorzystujące numerów zostały wprost włączone w zakres pojęciowy definicji przedsiębiorcy komunikacji elektronicznej (art. 2 pkt 41 PKE). Wskutek powyższego – opisane wcześniej – usługi OTT zostały włączone w zakres usług komunikacji elektronicznej, co skutkować będzie zbliżeniem obowiązków dotyczących „tradycyjnych” operatorów telekomunikacyjnych z obowiązkami podmiotów świadczących usługi komunikacji interpersonalnej.

Wskazać należy, iż zgodnie z postanowieniami EKŁE dyrektywa powinna zostać wdrożona w ciągu 2 lat, a więc do 21 grudnia 2020 roku, zatem niewykluczone jest, iż w przypadku przyjęcia Projektu przez ustawodawcę regulacje wynikające z jego treści mogą obowiązywać już z początkiem 2021 roku.