Projekt ustawy został przygotowany przez Ministerstwo Sprawiedliwości i jest reakcją na lukę w regulacjach prawnych w zakresie wykonywania zawodu windykatora.  Jak wskazuje Ministerstwo:

Obecnie działalność windykacyjna nie jest objęta żadną kompleksową regulacją, a w toku „pozaegzekucyjnej” windykacji osoby zobowiązane często pozbawione są możliwości obronyi przeciwdziałania nielegalnej aktywności windykatorów. Dokonywane w tym zakresie przez różne podmioty, w tym instytucje państwowe oraz organizacje społeczne badania i analizy wskazują na liczne nieprawidłowości, a nawet patologie związane z pozasądowym i „pozaegzekucyjnym” dochodzeniem wierzytelności. W powszechnym odbiorze społecznym, także wskutek braku odpowiednich regulacji prawnych w omawianym zakresie, windykator jest często mylony z komornikiem sądowym.

Przygotowany projekt ustawy ma więc za zadanie uregulować wszelkie kwestie związane z prowadzeniem przedsiębiorstw windykacyjnych i działalności windykatorów w celu zapewnienia jej rzetelności i ochrony obywateli przed nadużyciami ze strony przedsiębiorstw. Zapewnić ma to efektywny nadzór nad przedmiotową działalnością, sprawowany przez ministra właściwego do spraw gospodarki.

Projekt przede wszystkim wprowadza określoną kategorię podmiotów mogących prowadzić działalność windykacyjną, którymi będą spółki akcyjne z kapitałem zakładowym wynoszącym co najmniej 5 mln złotych, dodatkowo po uzyskaniu zezwolenia wydanego przez ministra właściwego do spraw gospodarki i wpisu do nowoutworzonego Rejestru Przedsiębiorstw Windykacyjnych i Windykatorów. W imieniu przedsiębiorstwa czynności windykacyjnych będzie mógł dokonywać jedynie windykator w nim zatrudniony posiadający licencję wydawaną na okres 4 lat i wpis do rejestru windykatorów.  Zatrudnienie w oparciu o umowę o pracę ma o tyle istotny skutek, że wbrew dotychczasowej praktyce windykatorów, w razie wyrządzenia szkody działaniami windykacyjnymi, przedsiębiorstwo nie będzie mogło już powoływać się na przesłanki wyłączające odpowiedzialność z art. 429 Kodeksu cywilnego i będzie zmuszone naprawić szkodę w pełnej wysokości na podstawie art. 120 § 1 Kodeksu pracy.

Wymagania kwalifikacyjne dla windykatora

Projekt zawiera przesłanki, jakie musi spełnić kandydat nabywający uprawnienia zawodowe, wśród których znajdują się między innymi wymóg ukończenia 24 roku życia, braku karalności czy posiadania nieposzlakowanej opinii, pełnej zdolności do czynności prawnych, a także posiadanie wykształcenia średniego i ukończonego odpowiedniego kursu lub wykształcenia wyższego.

 Z perspektywy zobowiązanego

Projekt, urzeczywistniając zasadę ochrony obywateli, wskazuje również grupy osób w stosunku do których czynności windykacyjne będą niemożliwe do zrealizowania. Wśród nich znajdą się między innymi osoby niepełnosprawne intelektualnie, nieposiadające pełnej zdolności do czynności prawnych, niewidome i słabowidzące w stopniu znacznym oraz seniorzy powyżej 75 roku życia.

Dodatkowo, bezprawna windykacja wraz z wejściem w życie ustawy będzie mogła napotkać opór w postaci mechanizmów pozwalających na szybką ochronę, jakie ustawodawca daje do dyspozycji dłużnikowi. Wskazuje się między innymi, że czynności windykacyjne będą mogły być prowadzone tylko polubownie – zobowiązany uzyska możliwość wyrażenia sprzeciwu, o czym windykator będzie miał obowiązek go poinformować. Dodatkowo osobie zobowiązanej będzie przysługiwało prawo złożenia zastrzeżenia do organu nadzoru, w przypadku niewykonywania lub nieprawidłowego wykonywania obowiązków przez windykatora, które dowodowo wzmocni obowiązek przedsiębiorcy  rejestrowania wszelkich form kontaktu pomiędzy windykatorem a dłużnikiem.

 Szereg kontrowersji

Projekt ustawy już ze względu na sam fakt, że reguluje tematykę dotąd zaniedbaną przez ustawodawcę jest niewątpliwe absorbującym uwagę zagadnieniem. Z jednej strony sprzyja profesjonalizacji branży, z drugiej strony pozbawia małe i średnie przedsiębiorstwa możliwości konkurowania na rynku windykacji ze względu na wysokość wymaganego kapitału zakładowego.

Projekt negatywnie zaopiniowała Naczelna Rada Adwokacka, której zdaniem:

nie ma potrzeby, aby windykacja była prowadzona również przez inne podmioty, z wyłączeniem możliwości kierowania do dłużników wezwań do zapłaty przez wierzycieli bądź ich pełnomocników. Dlatego też zamiast regulować wymagania względem podmiotów prowadzących działalność windykacyjną i zakres ich działania, ustawodawca powinien ograniczyć możliwości odzyskiwania należności do egzekucji sądowej oraz czynności podejmowanych przez wierzyciela pierwotnego bądź jego pełnomocnika.

Obecnie projekt nie został jeszcze przedłożony Radzie Ministrów, chociaż wejście w życie ustawy planowane jest na początek 2023 roku.

Projekt wraz z uzasadnieniem:
https://strefainwestorow.pl/sites/default/files/zalaczniki/43607379_dokument578594.pdf%20ustawa%20windykacyjna.pdf

Źródła:
https://www.gov.pl/web/premier/projekt-ustawy-o-dzialalnosci-windykacyjnej-i-zawodzie-windykatora-oraz-zmianie-niektorych-innych-ustaw
https://www.adwokatura.pl/z-zycia-nra/negatywna-opinia-nra-o-projekcie-ustawy-o-dzialalnosci-windykacyjnej-i-zawodzie-windykatora/
https://businessinsider.com.pl/prawo/rewolucja-na-rynku-windykacji-znamy-szczegoly-reformy/bsxvmlb
https://www.jgt.pl/blog/artykuly,273.html

Autorka: Martyna Cechmajster