Autor: aplikant radcowski Tomasz Mizioch

Prowadzenie działalności e e-sporcie - wybrane zagadnienia praktyczne

1. Uwagi ogólne

Wraz z rozwojem technologicznym społeczeństwa zaczęło wzrastać zainteresowanie e-sportem. Od kilkunastu lat w dyskursie prawniczym toczyły się dyskusje na temat prawnych możliwości uznania e-sportu za sport i wkomponowania go w definicję legalną sportu. W 2017 roku naprzeciw oczekiwaniom graczy e-sportowych wyszedł polski ustawodawca, nowelizując ustawę z dnia 25 czerwca 2010 roku o sporcie, w której doprecyzowano definicję legalną sportu*1.

De lege lata, zgodnie z art. 2 ust. 1a ustawy o sporcie, za sport uważa się również współzawodnictwo oparte na aktywności intelektualnej, którego celem jest osiągnięcie wyniku sportowego. Dotychczas za sport uznawane były jedynie wszelkie formy aktywności fizycznej, które przez uczestnictwo doraźne lub zorganizowane wpływają na wypracowanie lub poprawienie kondycji fizycznej i psychicznej, rozwój stosunków społecznych lub osiągnięcie wyników sportowych na wszelkich poziomach. Po nowelizacji ustawy, także rywalizacja skupiająca się na aktywności umysłowej, a mająca na celu osiąganie rezultatów, może być uznawana za sport w rozumieniu prawa polskiego. To z kolei kategoryzuje e-sport i przypisuje do form działalności sportowej.

Przypisanie przez ustawodawcę rywalizacji komputerowej statusu sportu rodzi kolejne zagadnienia, które z punktu widzenia prawnego mają istotne znaczenie. Abstrahując od kwestii stricte sportowych, tak wskutek uznania e-sportu za sport wystąpił szereg problemów prawnych z tym związanych, począwszy od dopuszczalnych form wykonywania działalności e-sportowej, przez możliwość powołania polskiego związku sportowego, problematyki własności intelektualnej, czy finansowania e-sportu, na sferze podatkowej skończywszy.

2. Prawne formy wykonywania działalności e-sportowej w Polsce

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o sporcie działalność sportowa jest prowadzona w szczególności w formie klubu sportowego. Klub sportowy z kolei, stosownie do art. 3 ust. 2 ustawy o sporcie działa jako osoba prawna, co pozwala na ustalenie dopuszczalnych form wykonywania działalności sportowej. Nie ulega więc wątpliwości, że działalność w zakresie e-sportu również może być prowadzona w formie klubu sportowego, uczniowskiego klubu sportowego czy klubu sportowego, o którym mowa w art. 4 ust. 7 ustawy o sporcie, ale także w innych formach organizacyjno-prawnych.

W próbie pełniejszego definiowania działalności sportowej może pomóc jej ujęcie od strony podmiotowej. Przepis art. 3 ust. 1 u.s. stanowi, iż działalność sportowa prowadzona jest w szczególności w formie klubu sportowego. Wynika więc z tego, że klub sportowy jest podmiotem prowadzącym działalność sportową. Dyspozycja powyższego przepisu przesądza jednak, że klub sportowy nie jest jedynym podmiotem uprawnionym do prowadzenia działalności sportowej. Ustawodawca posługuje się zwrotem „w szczególności”, co oznacza, że wskazanie tegoż podmiotu nie determinuje, że będzie on jedynym podmiotem działalności sportowej.

Tym niemniej jedną z form działalności w e-sporcie może być klub sportowy. Może on przybierać różnoraką formę prawną, począwszy od spółki akcyjnej, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, poprzez stowarzyszenie rejestrowe, spółdzielnię, na fundacji kończąc. Przesłanką konieczną jest jednak wymóg posiadania osobowości prawnej. W literaturze przedmiotu podjęto próbę skonstruowania definicji klubu sportowego. Jak wskazują M. Gniatkowski oraz P. Kokot, „klub sportowy to osoba prawna prowadząca działalność sportową zarejestrowaną na terenie Polski i z siedzibą na jej terytorium”*2. W praktyce zdarza się jednak, że we współzawodnictwie sportowym organizowanym przez polskie związki sportowe występują kluby sportowe z zagranicy, dlatego nic nie stoi na przeszkodzie, aby kluby zagraniczne działające w e-sporcie mogły prowadzić działalność w Polsce, z zastrzeżeniem, że będą legitymowały się osobowością prawną (w szczególności w krajach Unii Europejskiej, na zasadach swobody przedsiębiorczości). Nie wyklucza to jednak prowadzenia działalności w e-sporcie w innej formie, aniżeli klub sportowy. Zawodnicy, trenerzy i inne osoby zajmujące się e-sportem mogą także prowadzić działalność sportową, niezależnie od powstania klubu sportowego. Ustawodawca nie reguluje tutaj formy prowadzenia działalności, pozostawiając pełną swobodę jej wyboru. Niemniej najczęstszą formą działania takich osób jest jednoosobowa działalność gospodarcza

Co ciekawe aktualnie w Polsce działalność e-sportowa dopiero rozpoczyna swój rozwój, tym niemniej można zaobserwować, że często spotykaną formą prawną wykonywania działalności e-sportowej jest tworzenie sekcji w ramach istniejących już klubów sportowych działających w poszczególnych dyscyplinach. Tytułem przykładu sekcje e-sportową otworzyła chociażby Legia Warszawa S.A., a także inne kluby. Podkreślić jednocześnie należy, że e-sport wdrażany jest nierzadko również w ramach sekcji akademickich związków sportowych (np. AZS UMCS Lublin).

3. E-sport a polski związek sportowy

Na mocy art. 7 ust. 1 ustawy o sporcie w celu organizowania i prowadzenia współzawodnictwa w danym sporcie może być utworzony polski związek sportowy. Powstaje więc pytanie, czy w aktualnym stanie prawnym możliwe jest powołanie do życia polskiego związku sportowego, zrzeszającego organizacje zajmujące się e-sportem.

O ile nie ulega wątpliwości, że organizacje działające w e-sporcie organizują i prowadzą współzawodnictwo, o tyle przeszkodą dla utworzenia polskiego związku sportowego w zakresie sportów elektronicznych może być konieczność przynależności do międzynarodowej federacji sportowej, działającej w sporcie olimpijskim lub paraolimpijskim lub innej federacji uznanej przez Międzynarodowy Komitet Olimpijski. Wymóg przynależności do takiej federacji jest warunkiem koniecznym do utworzenia polskiego związku sportowego, nałożonym przepisem art. 12a ust. 1 ustawy o sporcie.

Istnieje natomiast ścieżka pozwalająca na utworzenie polskiego związku sportowego, a z pomocą przychodzi tutaj dyspozycja wynikająca z art. 11 ust. 2a ustawy o sporcie, zgodnie z którym minister właściwy do spraw kultury fizycznej w sportach, w których nie działają międzynarodowe federacje sportowe uznane przez Międzynarodowy Komitet Olimpijski, kierując się wysoką popularnością i poziomem rozwoju danego sportu, a także zasięgiem działania międzynarodowych federacji sportowych oraz ich udziałem w systemie walki z dopingiem w sporcie, może określić, w drodze rozporządzenia, wykaz międzynarodowych federacji sportowych, do których przynależność stwarza możliwość uzyskania zgody ministra właściwego do spraw kultury fizycznej na utworzenie polskiego związku sportowego. W aktualnym stanie prawnym rozporządzenie nie zostało jeszcze wydane, co stanowi przeszkodę do zarejestrowania polskiego związku sportowego w zakresie e-sportu. De lege lata organizacje e-sportowe, zgodnie z polskim systemem prawnym, obecnie mogą być jedynie zrzeszone w formie związków sportowych, o których mowa w art. 6 ustawy o sporcie.

Jak się wydaje regulacje ustawy o sporcie i oczekiwane rozporządzenie może pozwolić e-sportowi na utworzenie polskiego związku sportowego. Na świecie funkcjonuje chociażby World Esports Association, a więc federacja zrzeszająca podmioty działające w obszarze e-sportu. Warunkiem sine qua non, dla możliwości powstania polskiego związku sportowego obejmującego e-sport, jest jednak ujęcie w rozporządzeniu ministra właściwego do spraw kultury fizycznej międzynarodowej federacji sportowej działającej w e-sporcie. Dopiero wówczas przynależność do takiej organizacji będzie pozwalała na utworzenie polskiego związku sportowego. Prawdopodobnym jest więc, że utworzenie polskiego związku sportowego zrzeszającego organizacje e-sportowe, może być odległe w czasie, ale nie niemożliwe.

4. Finansowanie e-sportu

Finansowanie klubów sportowych odbywać może się na wielu płaszczyznach. Jest jednak ono elementem niezbędnym przy prowadzeniu każdej działalności sportowej. Obecnie model finansowania działalności sportowej w Polsce opiera się w głównej mierze na uzyskiwanych dotacjach oraz świadczeniach sponsorskich. Na marginesie, możliwym jest także otrzymywanie stypendiów sportowych przez zawodników gamingowych. Definicja legalna sportu, która obejmuje także współzawodnictwo oparte na aktywności intelektualnej, którego celem jest osiągnięcie wyniku sportowego, daje natomiast podmiotom działającym w sferze e-sportu nowe możliwości finansowania ich działalności.

Finansowanie działalności e-sportowej w obecnym stanie prawnym może następować na podstawie przepisów ustawy o sporcie, w szczególności w ramach tzw. dotacji udzielanych przez jednostki samorządu terytorialnego. Innym sposobem jest możliwość dofinansowania uprawiania lub organizowania sportu oraz jego promocji przez ministra właściwego do spraw kultury fizycznej. Kolejną z możliwości finansowania działalności e-sportowej jest dotowanie ich na podstawie przepisów ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, o ile spełnią przepisane ustawą wymagania. Otrzymanie środków na działalność sportową na wskazanej wyżej podstawie prawnej będą mogły jedynie otrzymać organizacje pozarządowe oraz kluby prowadzące działalność pożytku publicznego. Wydaje się, że możliwością finansowania e-sportu będą również występujące często w praktyce w przypadku innych sportów umowy zlecenia zawierane przez jednostki samorządu terytorialnego, celem których jest promocja danej gminy, powiatu lub województwa.

Co interesujące potencjał e-sportu i jego powszechność dają wyraz nowym, nieczęsto spotykanym w świecie sportu możliwościom finansowania, a to dzięki konkursom rozwojowym. Wypada w tym miejscu wskazać na realizowany przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju konkurs pod nazwą ’GameINN’, który przewiduje możliwość dofinansowania przedsiębiorstw działających w obszarze e-sportu. Celem konkursu jest zwiększenie konkurencyjności polskiego sektora producentów gier wideo na rynku globalnym w perspektywie 2023 roku. Jak można zauważyć aktualnie powstaje coraz więcej możliwości finansowania sportu elektronicznego w Polsce, a co za tym idzie, wypracowania nowych modeli finansowania działalności e-sportowych i gamingowych.

5. Podatkowe aspekty prowadzenia działalności e-sportowej

Pomijając kwestie finansowania działalności e-sportowej, istotnym wydaje się również odniesienie do nowych możliwości podatkowych, rodzących się wskutek wprowadzenia do definicji legalnej sportu także aktywności intelektualnej, której celem jest osiągnięcie wyniku sportowego. Powstaje chociażby pytanie o to, czy dopuszczalne jest opodatkowanie przychodów z uprawniania e-sportu i działalności z e-sportem związanych.

Interesująca z punktu widzenia opodatkowania sportu jest uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 czerwca 2015 roku, sygn. II FPS 1/15, w której przyjęto tezę, że

Uchwała dała sportowcom możliwość rozliczania według podatku liniowego, a nadto dała sposobność do odliczania kosztów uzyskania przychodu. Tym samym przychody sportowców mogą być rozliczane jako przychody z działalności gospodarczej. Co istotne, uchwała ta nie ulega dezaktualizacji i znajduje zastosowanie także do sportowców działających w obszarze e-sportu, stwarzając przyjazne możliwości podatkowe.

Co ciekawe w najnowszym orzecznictwie sądów administracyjnych, także w innych aspektach ustawy podatkowej, dostrzega się poszerzenie definicji legalnej sportu o rywalizację intelektualną. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 27 marca 2019 roku, sygn. III SA/Wa 1079/18 wskazał, że:

„wobec nowelizacji ustawy o sporcie, polegającej na zmianie (rozszerzeniu) zawartej w tej ustawie definicji legalnej pojęcia "sport", definicję tę w nowej, rozszerzonej formie, należy uwzględniać przy wykładni art. 21 ust. 1 pkt 68 PDoFizU (…) Pozostaje wątpliwość, nad którą nie pochylił się organ, czy przez "współzawodnictwo oparte na aktywności intelektualnej, którego celem jest osiągnięcie wyniku sportowego" należy rozumieć stosunkowo nową aktywność, jaką jest e-sport. W ocenie Sądu odpowiedź na to pytanie jest twierdząca. (…) Należy przyjąć, że nie tylko aktywność fizyczna, lecz także aktywność intelektualna, może prowadzić do osiągnięcia wyniku sportowego, a dodatkowo sprzyjać umacnianiu więzi społecznych czy budowaniu własnej wartości. Uzasadnia to objęcie zwolnieniem podatkowym także wygranych w konkursach z dziedziny e-sportu”.

Można więc zauważyć, że e-sport zaczął obecnie przenikać wszelkie gałęzi prawa, co znajduje także odzwierciedlenie w aspektach podatkowych.

6. Wnioski

Prowadzenie działalności w e-sporcie może przybierać różną formę, niezależnie od tego, czy podmiot będzie prowadził działalność gospodarczą w przewidzianej prawem formie organizacyjno-prawnej, czy w inny sposób. Wprowadzenie do definicji legalnej sportu w art. 2 ust. 1a ustawy o sporcie także przejawów aktywności intelektualnej, cechującej się rywalizacją i współzawodnictwem oddziałuje także na inne aspekty prawne prowadzenia działalności gospodarczej. Przykładem tego jest chociażby sfera podatkowa, czy stworzenie nowych rozwiązań finansowania sportów elektronicznych i organizowanych w ich ramach przedsięwzięć. Wydaje się więc, że rozwój e-sportu będzie stwarzał nowe możliwości, jak i powodował powstanie nowych problemów prawnych, stąd koniecznym jest dalsze śledzenie zmian w obszarze prawnym w aspektach odnoszących się do e-sportu.

*1 E-sport został uznany za sport wskutek uchwalenia ustawy z dnia 20 lipca 2017 roku o zmianie ustawy o sporcie oraz ustawy o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów.

*2 M. Gniatkowski, P. Kokot, Kluby sportowe i związki sportowe (w:) M. Gniatkowski (red.), Ustawa o sporcie. Komentarz, Wrocław 2011, s. 28-29.